Droga Przeworska do Niepodległości

100-LECIE ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ NIEPODLEGŁOŚCI.

Rok 1918 obfitował w wydarzenia polityczne, które stwarzały nadzieję, że dzień odzyskania niepodległości jest bliski. Należało przygotować się do przejęcia władzy. Rozpoczęliśmy naszą działalność od usuwania godeł państwa austriackiego z gmachów urzędów. 28 października na stacji kolejowej została rozbrojona grupa czterech żołnierzy austriackich, którzy konwojowali dezerterów. Zdobyto broń, dezerterów zwolniono. 29 października na komendzie dworcowej została rozbrojona załoga, która nie stawiała oporu. Członkowie załogi byli zadowoleni, że mogą wrócić do domu, a my uzyskaliśmy broń. Uzbrojeni w karabiny udaliśmy się na posterunek żandarmerii. Rozbroiliśmy żandarmów, którzy orientując się w sytuacji politycznej nie stawiali oporu, gdyż byli Polakami. Tylko jeden żandarm, Ukrainiec, siłą został zmuszony do oddania broni. W następnych dniach w dalszym ciągu rozbrajaliśmy na stacji kolejowej żołnierzy powracających z bronią z frontu. W pierwszych dniach listopada przybył do Przeworska kapitan artylerii Jan Chmurowicz – przeworszczanin, który objął komendę nad miejscowym oddziałem pod nazwą „Komenda Placu Wojska Polskiego w Przeworsku”. Zaprzysiężenie na wierność Państwu Polskiemu oddziału liczącego już ponad 100 ludzi nastąpiło podczas uroczystego nabożeństwa w kościele OO. Bernardynów. 3 listopada na Rynku przeworskim w obecności licznie zgromadzonych mieszkańców były cesarsko-królewski starosta – Kazimierz Chłapowski złożył przysięgę na wierność Państwu Polskiemu, którą odebrało prezydium Powiatowego Komitetu Narodowego, reprezentowane przez prezesa dra Kopeckiego – z zawodu adwokata. Następnie, nowo obrany starosta odebrał przysięgę od żandarmów, którzy zdeklarowali się pełnić służbę w Państwie Polskim. Zaopatrzeni w opaski biało-amarantowe na ramieniu i takie same kokardki na czapkach, przystąpili do pełnienia służby porządkowej. Przeworsk, obraz typowego galicyjskiego miasteczka, zniszczony czteroletnią wojną, przemarszami wojsk własnych i nieprzyjacielskich, kontyngentami produktów rolnych i zwierząt rzeźnych. Cukrownię spaliły cofające się wojska nieprzyjacielskie, kolej była zdewastowana, drogi zniszczone, mosty prowizoryczne, folwarki Ordynacji – ograbione. Do rodzinnych domów wracali z wojska byli żołnierze armii austriackiej, częściowo z niewoli, niektórzy z frontów walki. Wiele rodzin opłakiwało ojców, mężów, synów, którym nie było dane powrócić z wojny. Rzemieślnicy przystępowali do odbudowy swoich warsztatów, rolnicy gospodarstw rolnych…

WSPOMNIENIA JÓZEFA BENBENKA I STEFANA ŚWITALSKIEGO.

foto główne [fotopolska.eu]: Pruskie wojsko na przeworskim rynku w roku 1915. W tle widoczny ratusz.

Czytaj także inne nasze artykuły z działu “Z Kart Historii”, powiązane bezpośrednio z Przeworskiem lub naszym regionem:

1. Żywioł wody w Przeworsku
2. Tadeusz Rut medalista olimpijski z Przeworska
3. Andrzej Sztolf skoczek narciarski z Przeworska
4. Odszedł wielki człowiek sportu w Przeworsku
5. Pomnik króla Polski w Przeworsku
6. Historia sportu w Przeworsku: Brydż sportowy
7. Historia sportu w Przeworsku: “Vistulanki” – piłka nożna kobiet
8. Historia sportu w Przeworsku: sekcja motorowa
9. Historia sportu w Przeworsku: piłka siatkowa kobiet
10. Historia sportu w Przeworsku: piłka siatkowa mężczyzn
11. Historia sportu w Przeworsku: Kolejowy Klub Sportowy “Czarni” Przeworsk
12. Historia sportu w Przeworsku: sekcja bokserska
13. Historia sportu w Przeworsku: lata 1893-1939
14. Hejnał Przeworska – jeden z symboli miasta
15. Mury obronne w Przeworsku
16. Cukrownia Przeworsk – utracone “złoto”
17. Bohater z Przeworska zamordowany w niemieckim obozie Auschwitz
18. Rocznica Powstania Styczniowego – apel na mogile w Przeworsku
19. W Dzień Wszystkich Świętych pamiętajmy o Bohaterach
20. 1 września 1939r. w Przeworsku we wspomnieniach
21. Jan Gryczman z Przeworska – obrońca Westerplatte
22. Żywa Kotwica Powstania Warszawskiego w Przeworsku
23. Wspomnienia o bohaterze z Przeworska – gen. Jan Chmurowicz
24. Bicie w bębny podczas Wielkiego Tygodnia w Przeworsku
25. ARMIO WYKLĘTA PRZEWORSK O WAS PAMIĘTA!!!
26. 626 lat miasta Przeworska
27. Rocznica Powstania Styczniowego – echa w Przeworsku
28. Droga Przeworska do Niepodległości
29. 25.04.1930. Wielki pożar Przeworska
30. Z kart historii: Ostatni ordynat przeworski
31. Krwawy marzec na Podkarpaciu
32. ALBUM NIEPODLEGŁEJ: Bartłomiej Golankiewicz
33. Stanisław Rarogiewicz z Przeworska
34. ALBUM NIEPODLEGŁEJ: Kronika pięcioklasowej szkoły męskiej w Przeworsku od roku 1915
35. 11 listopada – Stulecie odzyskania niepodległości

.