Cukrownia Przeworsk – utracone “złoto”
Cukrownia Przeworsk – pierwsza w Galicji cukrownia, wybudowana w 1895 w Przeworsku przez ordynata przeworskiego księcia Andrzeja Lubomirskiego, działała jako Galicyjsko-Bukowińskie Akcyjne Towarzystwo Przemysłu Cukierniczego w Przeworsku. Lubomirscy propagowali w okolicy Przeworska uprawę buraków cukrowych, dlatego w celu dowozu surowca do cukrowni w latach 1900-1904 zbudowano specjalną wąskotorową linię kolejową – Przeworską Kolej Dojazdową. Początkowo produkcja nie przynosiła jednak spodziewanych rezultatów finansowych więc pojęto decyzję o budowie rafinerii. Kiedy powstała w 1899 roku cukier z Przeworska stał się towarem luksusowym, pożądanym w kraju i za granicą. Tak zaczęła się historia fabryki, która miała ogromny wpływ na rozwój gospodarczy całego regionu.
I Wojna Światowa
Jej rozwój przerwały wydarzenia I wojny światowej. 12 maja 1915 roku cukrownia spłonęła w pożarze wznieconym przez wojska rosyjskie, wycofujące się po przegranej bitwie pod Gorlicami. Ocalała jednak rafineria, magazyny i budynki mieszkalne.
Podniesienie zakładu po tej klęsce zajęło trochę czasu. Dopiero w latach 20. XX w. wzrost produkcji zaczął być widoczny. Niestety kryzys w 1929 roku znów zahamował rozwój cukrowni. Na jego skutek produkcja stała się nieopłacalna. Na szczęście początkiem lat 30. XX w. sytuacja zaczęła się stopniowo poprawiać.
II Wojna Światowa
Dobrą koniunkturę przerwała jednak II wojna światowa. 7 września 1939 roku cukrownia została zbombardowana. Pomimo to w 1940 roku przeprowadzono kampanię w prowizorycznych warunkach. W ten sposób cukrownia działała do lipca 1944 roku kiedy Niemcy opuścili Przeworsk.
Lata powojenne
Cukrownie zmodernizowano w latach 50 XX wieku, kiedy to została wówczas zaopatrzona w nowoczesne urządzenia i maszyny. Jej moc przerobowa wzrosła, dlatego zwiększony został także areał plantacyjny. W 1975 roku przeworska cukrownia stała się częścią Przedsiębiorstwa Państwowego „Cukrownie Lubelskie”. W latach 80. XX w. stała się natomiast kombinatem, do którego należała również Wytwórnia Drożdży Paszowych. W tym czasie była w pierwszej dziesiątce najlepszych cukrowni w Polsce, na 78 istniejących.
Czasy reanimacji
W 1995 roku cukrownie w Przeworsku przekształcono w Spółkę Skarbu Państwa działającą pod nazwą Cukrownia „Przeworsk” S.A, jednak w 2002 roku znalazła się w stanie upadłości… Nie uratowało jej przejęcie we wrześniu 2003 roku przez Sϋdzucker Garbów Spółka z o. o., a następnie w czerwcu 2004 r. przez Cukier Małopolski S.A w Kazimierzy Wielkiej. Ostatnia kampania cukrownicza w Przeworsku została przeprowadzona w 2003 roku.
Smutny epilog
W 2008 roku budynki należące do Cukrowni zostały wyburzone. I tak zakończyła się historia miejsca, którego nie zniszczyła żadna wojna, ani czasy kryzysu. Ludzie zawsze ją odbudowywali, ponieważ dawała “chleb” nie tylko ich pracownikom, ale i całemu regionowi.
Zdjęcia z rozbiórki Cukrowni Przeworsk:
Cukrownia Przeworsk na fotografiach:
Cukrownia Przeworsk na pocztówkach:
źródło: fido72 [YouTube] / podkarpackahistoria.pl / polska-org.pl / mapio.net / pl.wikipedia.org
Przeczytaj historie Orła! -> https://www.orzelprzeworsk.com/historia/
Czytaj także inne nasze artykuły z działu “Z Kart Historii”, powiązane bezpośrednio z Przeworskiem lub naszym regionem:
- Żywioł wody w Przeworsku
- Tadeusz Rut medalista olimpijski z Przeworska
- Andrzej Sztolf skoczek narciarski z Przeworska
- Odszedł wielki człowiek sportu w Przeworsku
- Pomnik króla Polski w Przeworsku
- Historia sportu w Przeworsku: Brydż sportowy
- Historia sportu w Przeworsku: “Vistulanki” – piłka nożna kobiet
- Historia sportu w Przeworsku: sekcja motorowa
- Historia sportu w Przeworsku: piłka siatkowa kobiet
- Historia sportu w Przeworsku: piłka siatkowa mężczyzn
- Historia sportu w Przeworsku: Kolejowy Klub Sportowy “Czarni” Przeworsk
- Historia sportu w Przeworsku: sekcja bokserska
- Historia sportu w Przeworsku: lata 1893-1939
- Hejnał Przeworska – jeden z symboli miasta
- Mury obronne w Przeworsku
- Cukrownia Przeworsk – utracone “złoto”
- Bohater z Przeworska zamordowany w niemieckim obozie Auschwitz
- Rocznica Powstania Styczniowego – apel na mogile w Przeworsku
- W Dzień Wszystkich Świętych pamiętajmy o Bohaterach
- 1 września 1939r. w Przeworsku we wspomnieniach
- Jan Gryczman z Przeworska – obrońca Westerplatte
- Żywa Kotwica Powstania Warszawskiego w Przeworsku
- Wspomnienia o bohaterze z Przeworska – gen. Jan Chmurowicz
- Bicie w bębny podczas Wielkiego Tygodnia w Przeworsku
- ARMIO WYKLĘTA PRZEWORSK O WAS PAMIĘTA!!!
- 626 lat miasta Przeworska
- Rocznica Powstania Styczniowego – echa w Przeworsku
- Droga Przeworska do Niepodległości
- 25.04.1930. Wielki pożar Przeworska
- Z kart historii: Ostatni ordynat przeworski
- Krwawy marzec na Podkarpaciu
- ALBUM NIEPODLEGŁEJ: Bartłomiej Golankiewicz
- Stanisław Rarogiewicz z Przeworska
- ALBUM NIEPODLEGŁEJ: Kronika pięcioklasowej szkoły męskiej w Przeworsku od roku 1915
- 11 listopada – Stulecie odzyskania niepodległości
Pingback: Bicie w bębny podczas Wielkiego Tygodnia w Przeworsku