Historia sportu w Przeworsku: lata 1893-1939

Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Przeworsku sportu

Rozwój polskiego sportu przypadł na 2 poł. XIX w., i był znacznie wolniejszy niż miało to miejsce w krajach Europy Zachodniej. Sytuacja ta spowodowana była tym, że polskie dążenia do fizycznego odrodzenia społeczeństwa były tłumione przez państwa zaborcze. Tym opóźnieniom rozwojowym starały się zapobiegać rozmaite stowarzyszenia, które mimo ograniczeń politycznych odegrały istotną rolę w popularyzacji kultury fizycznej i budowie pierwszych obiektów sportowych. W Galicji wielką rolę w tej dziedzinie odegrał ruch sokoli, który narodził się w Czechach i rozprzestrzenił się na inne kraje słowiańskie.

Kotylion w Barwach narodowych z wizerunkiem sokoła do mocowania na czapce sokolej, ze zb. Muzeum w Przeworsku.

Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Przeworsku narodziło się w 1893 r. i w pierwszych latach działalności za swój główny cel przyjęło rozwijanie tężyzny fizycznej, pielęgnowanie gimnastyki, rozwijanie dyscyplin sportowych: szermierki, jazdy konnej, pływania, łyżwiarstwa i kolarstwa. Kolejnym celem było propagowanie i popularyzacja ćwiczeń fizycznych poprzez organizowanie zawodów i publicznych ćwiczeń.
Ćwiczenia z lancami w wykonaniu przeworskich sokołów, ok 1900 r., ze zb. Muzeum w Przeworsku.

Zamysł ten realizowano organizując festyny, koncerty, zabawy, wycieczki, uroczyste spotkania na okoliczność świąt kościelnych czy rocznic wydarzeń historycznych. W pierwszych latach działalności mimo braku wykwalifikowanej kadry uprawiano kolarstwo, oraz ćwiczenia z lancami, dużą popularnością cieszyła się kręgielnia, nie tylko jako miejsce ćwiczeń, ale i jako miejsce spotkań towarzyskich. Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Przeworsku działało do 1939r.

Narodziny sportu w Przeworsku

Na początku XX w. oprócz działalności Sokoła na niwie sportowej, przeworska młodzież szkolna i dzieci uprawiała sport indywidualnie. Latem pływając, oraz grając w piłkę nożną na Błoniu Rzeźniczym oraz na terenie dzisiejszego Pastewnika, a zimą jeżdżąc na sankach i łyżwach po zamarzniętych stawach i rozlewiskach rzeki Mleczki. Mimo tych żywiołowych działań sportowych długo nie miał Przeworsk klubu sportowego z prawdziwego zdarzenia, tym bardziej że wybuch I wojny światowej zahamował rozwój sportu.

Sport po Wielkiej Wojnie

Sytuacja zmieniła się pod koniec I wojny światowej, kiedy Przeworszczanie walczący na wojennych frontach, przybywając do Przeworska na urlop zaszczepiali nowo nabyte umiejętności sportowe młodzieży, rozbudzając w niej pasje do piłki nożnej, boksu czy zapasów.

Drużyna piłki nożnej z Przeworska, 25 X 1922 r., fot. Makart H. Ziegler, Jarosław, ze zb. A. Świtalskiego. Ze zb. A. Świtalskiego.

Pierwszy mecz piłki nożnej pomiędzy przeworskim zespołem a zespołem Lauda z Przemyśla rozegrano na Pastewniku. Zawody przegrano.

Skład drużyny piłkarskiej: S. Mańkut, W. Gogojewicz, Chomicki, E. Łański, E. Gdula, S. Świtalski, S. Szlęk, J. Związek, J. Ochęduszko, S., H. Wańczycki, ze zb. A. Świtalskiego. uk dr r o Kol Dziad, S. Mirkiewicz, W. Pietrusiak, E. Rzepa, S. Świtalski.

Ponadto przeworski Sokół prowadził działalność w sekcjach gimnastycznych, lekkoatletycznej, piłki siatkowej, koszykówki, szermierki, boksie, była sekcja kręglarska, brydżowa, bilardowa i łyżwiarska. Każdej zimy organizowano lodowisko, które było miejscem spotkań towarzyskich. Członkowie Towarzystwa uczestniczyli w zlotach sokolich. Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Przeworsku działało do 1939r.

Skok wzwyż w wykonaniu W. Mirkiewicz juniora, Przeworsk 1937 r., ze zb. M. Mirkiewicza.

W 1922 r. zorganizowano pierwsze Koło Sportowe Akademicko Studenckie LOT w Przeworsku, tworzone przez studentów Uniwersytetu we Lwowie. Wyposażenie pełne zawodnika piłki nożnej było następujące: koszulka w biało-czarne paski, spodenki czarne, sztuce biało-czarne oraz białe buty. Wyposażenie było własnością zawodnika, zakupione przez Koło, z funduszy uzyskanych podczas zawodów. W latach rozegrano zawody z drużynami: Borysławia, Drohobycza, Jarosławia, Łańcuta, Przemyśla, Rudnika, Rzeszowa i Sandomierza. Tenis ziemny w tym czasie reprezentowany był przez takich zawodników jak: J. Danielewicz, H. Jadach, J. Morawską i M. Wańczycką. Stałymi uczestnikami biegów krótkich oraz sztafecie 4 x 100 m. byli: J. Krogulecki, M. Lenar, T. Henryk Rolski, S. Świtalski. Z braku boiska w Przeworsku biegacze korzystali z boiska w Jarosławiu a sztafeta w wyżej wymienionym składzie była najlepsza w okręgu przemyskim. Opiekunem i trenerem sztafety był jeden z członków Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Przeworsku Władysław Mirkiewicz senior. W Przeworsku w 1938 r. powstał żydowski Klub Sportowy Makabi, a w okresie okupacji hitlerowskiej pracujący w cukrowni Ukraińcy założyli ukraiński Klub Sportowy Prołom.

Zarząd Towarzystwa przed nowo wybudowaną kręgielnią, 1904 r. Od lewej stoją: nn, A. Jadach, J. Krogulecki, pozostali nierozpoznani; siedzą: Arway,Nestorowicz, nn, B. Zborowski, J. Mączeński, A. Zabielski W. Świtalski; siedzą: T. Ćwierz, pozostali nierozpoznani, ze zb. Muzeum w Przeworsku.

źródło: Historia przeworskiego sportu 1893-2015 – Muzeum w Przeworsku Zespół Pałacowo-Parkowy.

Czytaj także inne nasze artykuły z działu “Z Kart Historii”, powiązane bezpośrednio z Przeworskiem lub naszym regionem:

1. 1. Żywioł wody w Przeworsku
   2. Tadeusz Rut medalista olimpijski z Przeworska
   3. Andrzej Sztolf skoczek narciarski z Przeworska
   4. Odszedł wielki człowiek sportu w Przeworsku
   5. Pomnik króla Polski w Przeworsku
   6. Historia sportu w Przeworsku: Brydż sportowy
   7. Historia sportu w Przeworsku: “Vistulanki” – piłka nożna kobiet
   8. Historia sportu w Przeworsku: sekcja motorowa
   9. Historia sportu w Przeworsku: piłka siatkowa kobiet
   10. Historia sportu w Przeworsku: piłka siatkowa mężczyzn
   11. Historia sportu w Przeworsku: Kolejowy Klub Sportowy “Czarni” Przeworsk
   12. Historia sportu w Przeworsku: sekcja bokserska
   13. Historia sportu w Przeworsku: lata 1893-1939
   14. Hejnał Przeworska – jeden z symboli miasta
   15. Mury obronne w Przeworsku
   16. Cukrownia Przeworsk – utracone “złoto”
   17. Bohater z Przeworska zamordowany w niemieckim obozie Auschwitz
   18. Rocznica Powstania Styczniowego – apel na mogile w Przeworsku
   19. W Dzień Wszystkich Świętych pamiętajmy o Bohaterach
   20. 1 września 1939r. w Przeworsku we wspomnieniach
   21. Jan Gryczman z Przeworska – obrońca Westerplatte
   22. Żywa Kotwica Powstania Warszawskiego w Przeworsku
   23. Wspomnienia o bohaterze z Przeworska – gen. Jan Chmurowicz
   24. Bicie w bębny podczas Wielkiego Tygodnia w Przeworsku
   25. ARMIO WYKLĘTA PRZEWORSK O WAS PAMIĘTA!!!
   26. 626 lat miasta Przeworska
   27. Rocznica Powstania Styczniowego – echa w Przeworsku
   28. Droga Przeworska do Niepodległości
   29. 25.04.1930. Wielki pożar Przeworska
   30. Z kart historii: Ostatni ordynat przeworski
   31. Krwawy marzec na Podkarpaciu
   32. ALBUM NIEPODLEGŁEJ: Bartłomiej Golankiewicz
   33. Stanisław Rarogiewicz z Przeworska
   34. ALBUM NIEPODLEGŁEJ: Kronika pięcioklasowej szkoły męskiej w Przeworsku od roku 1915
   35. 11 listopada – Stulecie odzyskania niepodległości